نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۵:۴۴

مقدمه

یکی از چالشهای اساسی بین اسلام و مسیحیت، خداوند و پسر خدا خواندن عیسی مسیح در اناجیل است. از آنجا که این چالش ریشه در اناجیل دارد، امکان هرگونه مصالحه و مسامحه ای را میان این ادیان سلب کرده است.

نویسنده در این مقاله بر سر آن است، تا از دو اشتباه بزرگ تاریخی، در ترجمه های کتاب مقدس، که در نهایت منجر به فاصله گرفتن مسیحیان از توحید گشت، پرده بردارد.

در طی مقاله، ابتدا سعی می شود که نام مقدس خدای یگانه و یکتا، که همانا یهوه است، در عهد عتیق و عهد جدید شناسایی شود. سپس به تشریح دو اشتباه زیر در ترجمه ها پرداخته خواهد شد:

تبدیل "یهوه" به "ادونای"
ترجمه "الوهیم" به "خدا"

در ابتدا به صورت مختصر به دلایل حذف نام یهوه از متن یونانی و دیگر ترجمه های عهدین اشاره خواهد شد. و نتایج این خطای بزرگ بررسی خواهد گردید. و سپس به بررسی کلمه الوهیم، که عیسی مسیح، خود را فرزند وی می داند، پرداخته خواهد شد و از خود متن موجود کتاب مقدس، نتیجه خواهیم گرفت که این نام معانی بسیاری دارد، که کاملترین معنی آن "موجودات فرا انسانی"، که مخلوق یهوه(خدای واحد) هستند، می باشد. سپس به استدلال خود عیسی مسیح، که چرا با وجود آنکه خود را فرزند الوهیم می داند، کفر نگفته است، خواهیم پرداخت و مشخص خواهد شد که ترجمه این کلمه به خدا دومین خطای بزرگ مترجمین کتاب مقدس بود!

پیش از خواندن مقاله، توجه خواننده گرامی را به نکاتی چند، جلب می کنم:

برای نقل متن عبری و آرامی(سریانی) کتاب مقدس از جدول نویسه گردانی عبری به عربی و جدول نویسه گردانی آرامی به عربی استفاده شده است.
برای متن عبری عهد عتیق از نسخه زیر استفاده شده است:
- Biblia Hebraica Stuttgartensia, ed. K. Elliger and W. Rudolph (Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1967/77).
برای متن سریانی عهد جدید از نسخه زیر استفاده شده است:
- The Syriac New Testament (The Peshitta)
- Unicode Version for E-Sword Published by Robert Hommel 2006
برای متن فارسی آیات، از ترجمه معروف به فارسی قدیم استفاده شده است.
در ترجمه ها در موقعیتهایی که نیاز به توضیح بوده، یا در متن، خطای ترجمه وجود داشته، توضیحات یا کلمه متناظر در متن عبری، سریانی یا یونانی، در داخل پرانتز ذکر شده است.
در این مقاله با تطابق ترجمه های مختلف، جدول زیر برای شناسایی معادلهای سه کلمه اصلی که در این مقاله در باره آنها بحث می شود، استفاده شده است:

کلمه اصلی	عبری	آرامی-سریانی	یونانی	انگلیسی	عربی	فارسی
یهوه	יהוה (یهوه)	ܡܪܝܐ (مریا)	Κύριος (kurios)	Lord	رب	خداوند
الوهیم	אלהים (الهیم)	ܐܠܗܐ (الها)	Θεός (theos)	God	الله	خدا
اله	אלה (اله)	ܐܠܗ (اله)	Θεός (theos)	God	اله	خدا

از آنجا که تفاوت ظریفی بین واژه های "یهودی" و "کلیمی" وجود دارد و کلیمیان ایران، به خصوص چون بیشتر از نسل یوسف(ع) هستند، معمولا از واژه کلیمی، برای شناسایی خود استفاده می کنند، در حالی که "یهودیان"، در واقع تنها یکی از قبایل دوازده گانه بنی اسرائیل بوده اند و "یهودیت" بیش از آنکه دین باشد، قوم است، در حالیکه "کلیمی" یک کیش است، لذا در این مقاله برای شناسایی دین موسی(ع)، کلیم الله، از واژه "کلیمی" استفاده شده است.
کلیه متون مورد استناد در این مقاله به صورت الکترونیکی از طریق سایتهای مختلف اینترنت تهیه شده و در اختیار نگارنده است، که در صورت علاقه، با کمال میل، در اختیار خواننده محقق، قرار خواهد گرفت.

به هر صورت این مقاله، تلاشی است در جهت جستجوی خاستگاه واحد ادیان ابراهیمی، که نویسنده امیدوار است گامی در این زمینه برداشته باشد.

تا چه قبول افتد و که در نظر آید

سپهر محمدی ویرایش اولیه مقاله 12 دیماه 1387، اول ژانویه 2009 http://sepehrmohamadi.com

مهم ترین آیات توحید در کتاب مقدس و قرآن

در این قسمت به صورت مختصر به مهمترین آیات توحید در عهد عتیق، تایید آن در عهد جدید و تطابق آن با قرآن اشاره کرده و نتیجه خواهیم گرفت، معادل "الله" در عهدین "یهوه" است.

مهم ترین آیه توحید در تورات عهد عتیق

اولین آیه ای که هر کلیمی می آموزد و همه کلیمیان موظفند روزانه آن را دوبار (و تقریبا همیشه به زبان عبری) بخوانند، آیاتی است از سفر تثنیه تورات، که به آیات "شَمَع" معروف است:

تورات: تثنیه 6:4
4 ‌ای اسرائیل بشنو، یهوه، خدای ما، یهوه واحد است.
اصل عبری:(شمع یشرال یهوه الهینو یهوه احد)
5 پس یهوه خدای خود را به تمامی جان و تمامی قوت خود محبت نما.
اصل عبری:( واهبت ات یهوه الهیک بکل-لببک وبکل-نفشک وبکل-مادک)
6 و این سخنانی که من امروز تو را امر می‌فرمایم، بر دل توباشد
. 7 و آنها را به پسرانت به دقت تعلیم نما، و حین نشستنت در خانه، و رفتنت به راه، و وقت خوابیدن و برخاستنت از آنها گفتگو نما
. 8 و آنها را بر دست خود برای علامت ببند، و در میان چشمانت عصابه باشد
. 9 و آنها را بر باهوهای درخانه ات و بر دروازه هایت بنویس.

این آیات به وضوح نشان می دهد که نام مقدس خداوند، که تمرکز توحید در کیش کلیمی بر آن است، "یهوه" است.

بزرگترین حکم شریعت از نگاه حضرت عیسی در عهد جدید

در سه انجیل از چهار انجیل موجود، عالمی یهودی از عیسی مسیح(ع) در مورد مهمترین حکم شریعت سوال می کند، داستان به روایت مرقس از این قرار است:

انجیل مرقس 12:28
28 و یکی از کاتبان، چون مباحثه ایشان را شنیده، دید که ایشان را جواب نیکو داد، پیش آمده، از او پرسید که "اول همه احکام کدام است؟"
29 عیسی او را جواب داد که "اول همه احکام این است که بشنو‌ ای اسرائیل، خداوند(مریا) خدای ما خداوند(مریا) واحد است.
30 و خداوند(مریا) خدای خود را به تمامی دل و تمامی جان و تمامی خاطر و تمامی قوت خود محبت نما، که اول از احکام این است.
31 و دوم مثل اول است که همسایه خود را چون نفس خود محبت نما. بزرگتر از این دو، حکمی نیست."

توضیح مختصری در مورد کلمه مریا:

کلمه "مریا"( ܡܪܝܐ) در سریانی، که به صورت MarYah تلفظ می گردد، از دو بخش "مر" به معنی آقا و سرور و "یا" که پسوند مخفف شده یهوه است، تشکیل شده است. در بسیاری از اسامی عبری و آرامی از این پسوند استفاده شده است، که آشناترین آن برای مسلمانان "زکریا"، به معنی "یهوه به یاد دارد" است. (با توجه به این معنا توجه کنید به معنای زیبای آیه دوم سوره مریم) به هر صورت در متن سریانی عهدین از کلمه "مریا" به جای "یهوه" استفاده شده است. به خصوص برای دقت بیشتر در عهد جدید، از مقایسه فرازهایی که آیاتی از عهد عتیق، در عهد جدید سریانی نقل شده است (مثل همین فراز) این موضوع کاملا مشخص می گردد.

به هر حال، در این فراز به روشنی عیسی مسیح، مهمترین حکم شریعت را همان آیه شَمَع دانسته و بر آن تاکید می کند. در آیه دیگری در عهد جدید چنین آمده است:

متی 4:8
8 پس ابلیس او را به کوهی بسیار بلند برد وهمه ممالک جهان و جلال آنها را بدو نشان داده،
9 به وی گفت: "اگر افتاده مرا سجده کنی، همانا این همه را به تو بخشم."
10 آنگاه عیسی وی راگفت: "دور شو‌ای شیطان، زیرا مکتوب است که خداوند(مریا) خدای خود را سجده کن و او را فقط عبادت نما."

این آیات نشان می دهد که عیسی مسیح، خود پرستنده "یهوه" است و پیروان خود را نیز به پرستش تنها وی دعوت می کند.

آیه توحید در قرآن

مهمترین آیه توحید در قرآن بدون شک، آیه اول سوره توحید است:

قل هو الله احد

مقایسه این آیه با آیه شمع، مهمترین حکم شریعت عیسی مسیح و موسی (شمع یشرال یهوه الهینو یهوه احد) شباهت بیش از اندازه و بسیار عجیب، نه تنها در معنا بلکه حتی در لفظ این آیات را برای ما نمایان می کند!

هو – یهوه ، الله- الهینو ، احد- احد

این موضوع وقتی جالبتر می شود که به این موضوعات توجه کنیم: حرف "ه" در عبری اسم اعظم خدا است، "هو" هم در عبری و هم در عربی، به معنی "او"، ضمیر سوم شخص مفرد است و در اسلام از اسامی خداست و در آیات متعدد قرآن در اشاره به الله به کار رفته است و یهوه هم که همانطور که اشاره شد، نام خاصی است که خدای عهدین خود را با آن نام معرفی کرده است.

همچنین به گونه ای عجیب، بنی اسرائیل به "شنیدن" این آیت توحید و مسلمانان به "گفتن" آن دستور داده شده اند!

لذا روشن می شود که، نام مقدس خداوند، در عهد عتیق و عهد جدید، یهوه است. ضمن اینکه توجه به این موضوع نیز مهم است، که این نام، منحصرا برای خدا به کار رفته است و در هیچ فرازی از کتاب مقدس، نام یهوه برای هیچ شخص دیگری جز خدای واحد یکتا به کار نرفته است.

اشتباه اول: تبدیل "یهوه" به "ادونای"

اولین اشتباه بزرگ و مهمی که در ترجمه های کتاب مقدس پیش آمد، تبدیل نام مقدس "یهوه" به "ادونای" در این ترجمه ها بود. کلیمیان به دلیل کثرت احترام، و به خاطر بندی از ده فرمان که دستور می دهد نام خدا را بیهوده بر زبان نیاورند، از به زبان آوردن این نام به صورت بلند، به شدت می پرهیزند، این نام را به هیچ وجه در ملا عام بر زبان نمی آورند و به جای آن از کلمه "ادونای" به معنی "رب، آقا و سرور" استفاده می کنند.

متاسفانه این مقدسی نام، باعث خشک مقدسی در ترجمه های عهدین گردید. و منجر به این شد که در ترجمه های یونانی و سپس انگلیسی، عربی و فارسی، کلا این نام که بیش از 6800 بار در متن عبری ذکر شده است، حذف گردید و ترجمه کلمه "ادونای" عبری، یعنی در یونانی “Kurios”، در انگلیسی “Lord”، در عربی "رب" و در فارسی "خداوند" جایگزین آن گشت و غیر از چند مورد معدود در برخی نسخ، دیگر هیچ اثری از این کلمه مهم و کلیدی در متون یونانی، انگلیسی، عربی و فارسی عهد قدیم و عهد جدید، باقی نماند.

اما این نیمی از این اشتباه بزرگ است! نیم دیگر این اشتباه بزرگ آن است که، عیسی مسیح توسط شاگردان وی در جای جای اناجیل چهار گانه " آقایم عیسی مسیح" خوانده شده است. این موضوع به تنهایی چندان موضوع عجیبی نیست و خطاب کردن با احترام از اشخاصی چون پادشاهان، آقای خانه، اربابان و غیره با اصطلاح "سرورم" یا "آقایم"، (در عبری "ادونای" و در سریانی "مرن" و در یونانی Kurios) در کتاب مقدس، کاملا طبیعی است. همانطور که مسلمانان نیز پیامبر اسلام و امیرالمومنین را مولی و سرور خود می خوانند. در بسیاری از فرازهای عهد جدید و عهد قدیم از این دو اصلاح بهره گرفته شده است و تنها برای نمونه به آیات ذیل که برای اشخاص مختلف از این اصطلاح استفاده شده است، اشاره می شود:

در فرازی که به ساره، همسر حضرت ابراهیم، بشارت تولد اسحاق داده می شود، ساره، همسرش ابراهیم را "ادونای" خطاب می کند:

پیدایش 18:12
12 پس ساره در دل خود بخندید و گفت: "آیا بعد از فرسودگی‌ام مرا شادی خواهد بود، و آقایم(ادونای) نیز پیر شده است؟"

در فرازهای متعدد از اناجیل، برای "ارباب" در مقابل برده، از واژه "مرن" در متن سریانی و “Kurios” در متن یونانی استفاده شده است. مثلا:

متی 13:27
پس نوکران صاحب‌خانه آمده، به وی عرض کردند: "ای آقا(مرن، Kurios) مگر تخم نیکو در زمین خویش نکاشته‌ای؟ پس ازکجا کرکاس بهم رسانید؟"

همچنین در مثال ده باکره، در اناجیل، باکره ها، داماد را "مرن" یا "Kurios" خطاب می کنند:

متی 25:11 (ترجمه عربی ون دایک) اخيرا جاءت بقية العذارى ايضا قائلات يا سيد(مرن، Kurios) يا سيد(مرن، Kurios) افتح لنا

با توجه به آیات فوق متوجه می شویم، که با عدم توجه به اینکه اشخاص مختلفی غیر از عیسی مسیح، نیز "آقایم" یا "سرورم"(Kurios) خطاب شده اند و جایگزینی یهوه با “Kurios” در متن یونانی، این تقدس خشک، به یک اشتباه بزرگ تاریخی تبدیل می شود.

به خصوص که مترجمین هم به سمتی که نباید میل می کردند، میل کردند! یعنی در آیاتی که این لفظ به کسان دیگری غیر از خدا و عیسی مسیح اشاره می کند، این لفظ غالبا به "آقای من" یا "سرورم" یا غیر آن ترجمه می شود، در حالیکه در فرازهایی که این لفظ به یهوه و عیسی مسیح اشاره می کند، این لفظ به "خداوند"، "Lord" و "رب" ترجمه می گردد، که یک انحراف اساسی از متن اصلی است!

البته مستنداتی در دست است که در متون یونانی اولیه، این کلمه وجود داشته، ولی از همان دست نوشته ها پاک شده و کلمه “Kurios” جایگزین آن شده است. به هر حال حسب اطلاع نگارنده، تنها، متن سریانی عهد جدید، است که نام "یهوه" یا همان "ماریا" را در خود حفظ کرده است.

متاسفانه با انجام تغییرات فوق، دیگر در متن یونانی و پس از آن در کلیه متون انگلیسی، عربی، فارسی و همه زبانهای دیگر، تفاوتی بین "یهوه"، خدای یگانه و یکتا و "عیسی مسیح"، مخلوق و رسول و کلمه او، وجود نداشت! و "آقایم عیسی مسیح" به "خداوند(رب، Lord) من عیسی مسیح" تبدیل شد، همانطوریکه "یهوه خدای ما یهوه واحد است" به "خداوند خدای ما خداوند واحد است"تبدیل شد!

اشتباه دوم: ترجمه الوهیم به خدا

با حذف نام "یهوه" از کتاب مقدس، احتیاج به کلمه ای بود تا از آن به خدا تعبیر شود! و عملا نام "الوهیم" برای این موضوع انتخاب شد! این نام، نامی است که از قدیم با نام خدا اشتباه می شد، و عیسی مسیح خود به مخالفت با آن پرداخته و آن را به معنی گسترده تری می شناخت که شامل انبیا نیز می شد.

برای درک بهتر این موضوع به خاستگاه این واژه، تشابه آن با "اله" و جمع آن و کاربرد آن در متن و استدلال خود عیسی مسیح، در مورد عدم الوهیت آن، می پردازیم:

کلمه اله، استوار ترین کلمه در کلیه نسخ!

با مراجعه به جدولی که از نامهای بحث شده در این مقاله در مقدمه آمد، در خواهید یافت، که استوار ترین کلمه در تمامی ترجمه ها، کلمه "اله" است! این کلمه در متن عبری، سریانی و عربی عینا انتقال پیدا کرده است، و در متن یونانی به "Theos" و در متن انگلیسی به "God" و در متن فارسی به "خدا" ترجمه شده است.

و البته با توجه به ترجیع بند ادیان ابراهیمی، این کلمه به خوبی شناخته می شود:

عهد عتیق، خروج 4:5، کلام یهوه به موسی: "تاآنکه باور کنند که یهوه خدای(اله) پدران ایشان، خدای(اله) ابراهیم، خدای(اله) اسحاق، و خدای(اله) یعقوب، به تو(اشاره به موسی) ظاهر شد"

(دقت شود که در اصل عبری "الهی" آمده است که "ی" در اینجا به خاطر اضافه شدن به اسامی بعدی، مثل فارسی که "خدای" گفته می شود، اضافه شده است.)

عهد جدید، لوقا 20:37، کلام عیسی مسیح:
"...موسی نیز در ذکر بوته نشان داد، چنانکه خداوند(مریا) را خدای(اله) ابراهیم وخدای(اله) اسحاق و خدای(اله) یعقوب خواند"

(باز دقت شود که در متن سریانی "الهه" آمده است که "ه" در اینجا به مفهوم، خدای سوم شخص مفرد، است که به خاطر اضافه شدن به اسامی بعدی، اضافه شده است.)

و در قرآن هم که در 2:133 چنین آمده است:

أَمْ كُنْتُمْ شُهَداءَ إِذْ حَضَرَ يَعْقُوبَ الْمَوْتُ إِذْ قالَ لِبَنيهِ ما تَعْبُدُونَ مِنْ بَعْدي قالُوا نَعْبُدُ إِلهَكَ وَ إِلهَ آبائِكَ إِبْراهيمَ وَ إِسْماعيلَ وَ إِسْحاقَ إِلهاً واحِداً وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ

لذا کلمه "اله" به معنی خدا، به صورت اعم است، که شامل خدایان دروغین و خدای واقعی می شود.

الوهیم، جمع الُوَه یا اله؟

کلمه "אלהים" (اِلُهیم) جمع "אלוה" (اِلُوَه) است، اما در متن به صورت مفرد لحاظ می شود، یعنی افعال مرتبط با آن افعال مفرد و نه جمع استفاده می شود. "اِلُوَه" کلمه ای است که معنای دقیق آن مشخص نیست! و به شدت بین صاحبنظران مورد مناقشه است! به هر حال در این مورد که کلمه "الوهیم" جمع "الوه" است، تقریبا اتفاق نظر وجود دارد. از آنجا که پسوند "-یم" در عبری ادات جمع است، برخی(معدود) گمان کرده اند، این کلمه ممکن است جمع "اله" باشد، اما به دو دلیل چنین چیزی اشتباه است. اول آنکه اگر "اِلُهیم" جمع "اله" باشد تلفظ آن مطابق "اله" یعنی "الاهیم" خواهد شد و نه "اِلُهیم". ثانیا با توجه به اینکه متن اولیه عهد عتیق عبری، مصوت نداشته است و بعدا مصوت ها به متن اضافه شده است، ممکن است در زمان اضافه کردن مصوت، واو کلمه "الوهیم" حذف شده، به صورت "اِلُهیم" با مصوت تبدیل شده باشد. نشانه این موضوع هم، آن است که در متون یافت شده در بحر المیت،متعلق به 100 قبل میلاد، این کلمه به صورت "אלוהים"(الوهیم)، و با واو، ضبط شده است.

حییم در فرهنگ عبری-فارسی خود این کلمه را به اینصورت ترجمه کرده است:

خدا - مجازا (1) قاضی (2) ملک، رسول

همین موضوع به خوبی نشان می دهد که این کلمه، معانی دیگری غیر از خدا داراست.

به هر حال در این موضوع، نگارنده با اغلب صاحبنظران همنظر است که "الوهیم"، جمع "الوه" و نه "اله" است. لذا از آنجا که معنی دقیق کلمه "الوه" مشخص نیست، برای درک مفهوم آن بهتر است به متن مراجعه کنیم.

آیات مختلفی که "الوهیم" در آنها به اشخاصی غیر "یهوه" اشاره می کند

در نگاه اول به نظر می رسد، کلمه الوهیم برای اشاره به خدا که آفریننده آسمانها و زمین است، استفاده شده است، به خصوص که سومین کلمه تورات، همین کلمه است، اما با دقت بیشتر در متن به موارد متعددی بر می خوریم که این کلمه برای موجودات دیگری، غیر از خدا به کار رفته است:

نسبت یهوه، الوهیم و نبی

مهمترین فرازی که به گمان نگارنده نشاندهنده جایگاه یهوه، الوهیم و نبی است آیات زیر است:

خروج 7:1 و خداوند(یهوه) به موسی گفت: "ببین تو را بر فرعون خدا(الوهیم) ساخته‌ام، و برادرت، هارون، نبی تو خواهد بود.
2 هرآنچه به تو امر نمایم تو آن را بگو، و برادرت هارون، آن را به فرعون بازگوید، تا بنی‌اسرائیل را از زمین خود رهایی دهد.

این آیات به روشنی، موسی را الوهیم دانسته است و او را واسطه وحی یهوه، به نبی(هارون) و نبی را نیز واسطه وحی یهوه از، ناحیه الوهیم(موسی)، به فرعون دانسته است. به دیگر سخن، نسبت یهوه، الوهیم، نبی، مانند نسبت یهوه، موسی، هارون، دانسته شده است.

بنی الوهیم

در پیدایش 6:1 چنین آمده است:

و واقع شد که چون آدمیان شروع کردند به زیاد شدن بر روی زمین و دختران برای ایشان متولد گردیدند،
2 پسران خدا(بنی-ه-الهیم) دختران آدمیان را دیدند که نیکو منظرند، و از هر کدام که خواستند، زنان برای خویشتن می‌گرفتند.

تقریبا بلا استثنا مفسرین عهد عتیق "بنی الوهیم" در این فراز را موجوداتی مخلوق خداوند و نه فرزندان خدا تفسیر کرده اند، برخی، آنان را فرزندان شیث دانسته اند و برخی نیز آنان را ملائکه دانسته اند. و برای این موضوع دو دلیل عمده دارند، اول اینکه از دید همه کلیمیان، خدا فرزند ندارد، ثانیا اینکه از دید مسیحیان، تنها فرزند خدا، عیسی است! ضمنا دقت کنید، این لفظ دقیقا همان لفظی است که عیسی مسیح، هم با آن (بن الوهیم) خوانده می شوند.

خدا یا کدخدا؟

در فرازی از عهد عتیق، الوهیم در کنار رئیس قوم قرار گرفته است، که بر اساس فضای حاکم در آیات، چنین به نظر می رسد که منظور از الوهیم، همان رئیس قوم است:

خروج 22:28
28 به خدا(الوهیم) ناسزا مگو و رئیس قوم خود را لعنت مکن.

برخی مفسرین این آیه را از جمله آیاتی دانسته اند، که منظور از الوهیم خدا نیست و منظور از آن، رئیس قوم یا همان کدخداست.

ترس از الوهیم خوب است یا بد؟

به صورت معمول ترس از یهوه عملی مطلوب است و همه باید از یهوه بهراسند، ولی در فرازهای مختلف عهد عتیق، ترس از الوهیم، نه تنها مطلوب نیست، بلکه مذموم شمرده شده و نترسیدن از الوهیم، یک عمل مطلوب، شمرده شده است:

کشتی گرفتن یعقوب با الوهیم

این فرازی است که به خصوص مسلمانان، به شدت آن را مورد استهزاء قرار می دهند، اما با توجه به متن، ظرافت آن روشن می شود. برای درک بهتر این موضوع لازم است به نذر یعقوب، پیش از واقعه کشتی گرفتن با الوهیم توجه داشت:

پیدایش ۲۸:۲۰
و یعقوب نذر کرده، گفت: «اگر خدا(الوهیم) با من باشد، و مرا در این راه که می‌روم محافظت کند، و مرا نان دهد تابخورم، و رخت تا بپوشم، تا به خانه پدر خود به سلامتی برگردم، هرآینه یهوه، خدای(الوهیم) من خواهد بود.
اصل عبری: وشبتی بشلوم البیت ابی وهیه یهوه لی لالهیم

ترجمه صحیح تر آیه 21 احتمالا چنین است:

تا به خانه پدر خود به سلامتی برگردم، هرآینه یهوه، برای من همچون الوهیم خواهد بود.

یعنی یعقوب نذر می کند، اگر الوهیم با او همراه باشد، یهوه را همچون الوهیم برای خود قرار دهد. اما در فرازهای بعدی، الوهیم با یعقوب در گیر می شود:

پیدایش ۳۲:۲۸
و یعقوب تنها ماند و مردی(ایش) با وی تا طلوع فجر کشتی می‌گرفت.
و چون او دید که بر وی غلبه نمی یابد، کف ران یعقوب را لمس کرد، وکف ران یعقوب در کشتی گرفتن با او فشرده شد.
پس گفت: «مرا رها کن زیرا که فجر می شکافد.» گفت: «تا مرا برکت ندهی تو را رها نکنم.»
به وی گفت: «نام تو چیست؟» گفت: «یعقوب.»
گفت: «از این پس نام تو یعقوب خوانده نشود بلکه اسرائیل، زیرا که با خدا(الوهیم) و با انسان(ایش) مجاهده کردی(یشر) و نصرت یافتی.» ویعقوب از او سوال کرده، گفت: «مرا از نام خودآگاه ساز.» گفت: «چرا اسم مرا می‌پرسی؟» و او را در آنجا برکت داد.
و یعقوب آن مکان را «فنیئیل» نامیده، گفت: «زیرا خدا(الوهیم) را روبرو دیدم و جانم رستگار شد.»

این آیات به خوبی نشان می دهد که الوهیم مذکور در آن، مردی(ایش، این واژه در پیدایش 2:23 برای بدن حضرت آدم به کار رفته است) است، که هم الوهیم و هم انسان است. و یعقوب از وی نمی هراسد و با وی درگیر میشود.

موسی با الوهیم روبرو می شود، اما می هراسد که به او بنگرد

در آیات اولیه سفر خروج چنین آمده است:

خروج 3:6
... آنگاه موسی روی خود راپوشانید، زیرا ترسید که به خدا(الوهیم) بنگرد.

ترسیدن از الوهیم مذموم است

موسی ترسیدن از الوهیم را مذموم و همچون کفر میداند، و در شعری که در اواخر عمر، برای بنی اسرائیل می خواند، ترسیدن از الوهیم، که پدران بنی اسرائیل از وی نهراسیده اند، را چنین مذموم می شمارد:

تثنیه ۳۲:۱۷
برای دیوهایی که خدایان(اله) نبودند، قربانی گذرانیدند، برای خدایانی(الوهیم) که نشناخته بودند، برای خدایان (الوهیم) جدید که تازه به وجود آمده، وپدران ایشان از آنها نترسیده بودند.

ترجمه صحیح تر این آیه، احتمالا چنین است:

برای دیوهایی که خدا(اله) نبودند، قربانی گذرانیدند، برای الوهیمی که نشناخته بودند، تازه به پیش آمده، و پدران ایشان از آن نترسیده بودند.

این آیه یکی از بهترین آیاتی است که به خوبی نشان می دهد که مقصود از الوهیم، بت و سنگ و چوبهای تراشیده بیجان نیست! چرا که بتهای بی جان، که ترس ندارند! موسی نگران است که بنی اسرائیل پس از او، از الوهیم، که نه خدا، بلکه واسطه وحی الهی است، بهراسند و آن را خدا انگاشته بپرستند!

لذا انتخاب یهوه به عنوان خدا توسط یعقوب، نهراسیدن یعقوب از الوهیم و درگیر شدن با الوهیم، و ترس خود موسی نه از خود الوهیم، بلکه از نگاه کردن به وی، و سپس مذموم شمردن ترس از الوهیم توسط موسی، همه و همه نشان دهنده آن است که الوهیم، موجودی غیر از یهوه است، که اتفاقا نباید از آن ترسید، بلکه وی پیام آور وحی یهوه برای انسانها بوده است.

یهوه، خدای الوهیم است

در تثنیه 10:17 چنین آمده است:

زیرا که یهوه خدای(اله) شما خدای(اله) خدایان(الوهیم) و رب‌الارباب، و خدای عظیم و جبار ومهیب است...

این آیه به روشنی نشان می دهد که یهوه، خدای الوهیم است! اما این کلمه که تقریبا در همه جا به صورت مفرد ترجمه می شود، اینجا، اتفاقا! توسط غالب مترجمین، به صورت جمع ترجمه شده و به معنی خدایان دروغین گرفته می شود. در حالیکه متن، یهوه را خدای الوهیم خوانده است.

روح سموئل نبی، الوهیم خوانده می شود

در فرازی در کتاب اول سموئل، که شاول روح سموئل نبی را از طریق زن جادوگری احضار می کند، زن جادوگر روح سموئل نبی را الوهیم می خواند:

اول سموئل 28:13 پادشاه(شاول) وی را گفت: "مترس! چه دیدی؟" آن زن در جواب شاول گفت: "خدایی(الوهیم) را می‌بینم که از زمین بر می‌آید."

از این آیه به خصوص استفاده شده است، که کلمه الوهیم در عبری قدیم به معنی "موجودات فرا انسانی" به کار رفته است.

شما الوهیم هستید!

در مزمور 82:6 چنین آمده است:

من گفتم که شما خدایانید(الوهیم) و جمیع شما فرزندان حضرت اعلی

در این آیات حضرت داود مخاطبان خود را الوهیم خوانده است. بعدا توضیح داده خواهد شد که عیسی مسیح، در یوحنا 10:35 این آیه را در شان پیامبران بنی اسرائیل دانسته است.

یهوه جایگاه انسان را کمی پایینتر از الوهیم قرار داده است

در مزمور 8:5، حضرت داوود، یهوه را مخاطب قرار داده و در مورد انسان چنین می گوید:

او(انسان) را از فرشتگان(الوهیم) اندکی کمتر ساختی و تاج جلال و اکرام را بر سر او گذاردی

این آیه نیز به خوبی نشان می دهد که الوهیم، مخلوق یهوه است و اندکی از انسان تواناتر است.

انسانهای خوب، فرزندان الوهیم هستند

انسانهای خوب در جای جای اناجیل، فرزند الوهیم خطاب شده اند. در انجیل یوحنا گفته شده است که هر کس به عیسی ایمان آورد، قدرت خواهد یافت، فرزند الوهیم شود:

یوحنا 1:12 و اما به آن کسانی که او(عیسی) را قبول کردند قدرت داد تا فرزندان خدا(الها،الوهیم) گردند، یعنی به هر‌که به اسم او ایمان آورد،

انسانهای بد، فرزند الوهیم نیستند، بلکه فرزند ابلیس هستند

به صورت معمول همه موجودات و انسانها، مخلوق یهوه هستند، و اگر منظور از پدر بودن در اناجیل مخلوق بودن بود، همه موجودات باید مخلوق الوهیم بودند و الوهیم پدر همه باشد، این در حالیست که عیسی مسیح، یهودیان گمراه را فرزند الوهیم نمی داند، بلکه آنان را فرزند ابلیس می داند. به این آیات توجه کنید:

یوحنا 8:42 42 عیسی به ایشان(یهودیان) گفت: "اگر خدا(الها،الوهیم) پدر شما می‌بود، مرا دوست می داشتید، زیرا که من از جانب خدا(الوهیم) صادر شده و آمده‌ام، زیرا که من از پیش خود نیامده‌ام بلکه او مرا فرستاده است.
43 برای چه سخن مرا نمی فهمید؟ از آنجهت که کلام مرا نمی توانید بشنوید.
44 شما از پدر خود ابلیس می‌باشید و خواهشهای پدر خود را می‌خواهید به عمل آرید. او از اول قاتل بود و در راستی ثابت نمی باشد، از آنجهت که در او راستی نیست. هرگاه به دروغ سخن می‌گوید، از ذات خود می گوید زیرا دروغگو و پدر دروغگویان است.
45 و اما من از این سبب که راست می‌گویم، مرا باور نمی کنید.
46 کیست از شما که مرا به گناه ملزم سازد؟ پس اگر راست می‌گویم، چرا مرا باورنمی کنید؟
47 کسی‌که از خدا(الوهیم) است، کلام خدا(الوهیم) رامی شنود و از این سبب شما نمی شنوید که از خدا(الوهیم) نیستید."

الوهیم در ترجمه های مختلف

تقریبا در همه ترجمه ها بسته به موقعیت متن، ترجمه های مختلفی از واژه الوهیم شده است، "خدا"، "خدای اسرائیل" و "خدایان دروغین" برخی از آنها است. اما آنچه که جالب است ترجمه این واژه به "کلمه یهوه" در تارگوم و به "فرشته" در یکی از فرازهای تقریبا کلیه ترجمه هاست. ترجمه "الوهیم" به "فرشته" به خوبی نشان می دهد که مترجمین کتاب مقدس هم به شدت گنگ بوده اند و در نهایت در اینکه این کلمه را چگونه ترجمه کنند، مردد بوده اند!

اما ترجمه "کلمه یهوه" ترجمه ای است مغفول در تارگوم(ترجمه آرامی تورات)، که کاملا با اعتقادات اسلامی و نص قرآن همخوانی دارد. طبق قرآن عیسی مسیح، کلمه الله بود، و با این وصف می توان ادعای عیسی مسیح که فرزند الوهیم است را درک کرد! (دقت کنید که بنی الوهیم و الوهیم، مثل بنی هاشم و هاشم قابل جایگزینی است.) اکنون با توجه به این موضوع، آیات اولیه انجیل یوحنا نیز برای مسلمانان معنی پیدا می کند:

یوحنا 1:1
در ابتدا کلمه(کلمه یهوه) بود و کلمه نزد خدا(الوهیم) بود وکلمه، خدا(الوهیم) بود. 2 همان در ابتدا نزد خدا(الوهیم) بود.

ترجمه الوهیم به "کلمه یهوه" در تارگوم

تارگوم، به ترجمه های آرامی بسیار قدیمی اطلاق می شود که به پیش از میلاد مسیح بر می گردد، معمولا یهودیها در تلاوت روزانه خود دو بار متن تورات و یکبار متن تارگوم را می خوانده اند. در فراز های متعدد از تارگومهای مختلف، واژه "الوهیم" به "کلمه یهوه" ترجمه شده است. در اینجا به یک نمونه از این موارد و با نقل متن انگلیسی تارگوم اشاره می کنیم.

در ترجمه انگلیسی J. W. Etheridge از تارگوم اورشلیم در پیدایش 1:27 چنین آمده است:

And the Word of the Lord(Yahovah) created man in His likeness, in the likeness of the presence of the Lord He created him, the male and his yoke-fellow He created them.

ترجمه فارسی چنین است:

27 پس خدا(الوهیم) آدم را بصورت خود آفرید. او را بصورت خدا(الوهیم) آفرید. ایشان را نر و ماده آفرید.

(دقت کنید که کلمه Lord جایگزین کلمه یهوه است.)

ضمنا توجه به این موضوع نیز اهمیت دارد که گویا "کلام یهوه" در فرازهای بسیاری از عهد عتیق، موجودی است غیر یهوه، مثل آیه زیر:

پیدایش 15:1 بعد از این وقایع، کلام خداوند(یهوه) در رویا، به ابرام رسیده، گفت: "ای ابرام مترس، من سپر تو هستم، و اجر بسیار عظیم تو."

که ترجمه صحیح تر احتمالا چنین است:

بعد از این وقایع، کلمه یهوه، در رویا، به سوی ابرام آمده، گفت: "ای ابرام مترس، من سپر تو هستم، و اجر بسیار عظیم تو."

ترجمه الوهیم به فرشته

در برخی ترجمه های کتاب مقدس کلمه الوهیم به فرشته ترجمه شده است، مثل آیه زیر:

مزمور 8:5
او را از فرشتگان(الوهیم) اندکی کمتر ساختی و تاج جلال و اکرام را بر سر او گذاردی
ترجمه عربی ون دایک: . ‎وتنقصه قليلا عن الملائكة(الوهیم) وبمجد و بهاء تكلله‎
ترجمه انگلیسی King James: For thou hast made him a little lower than the angels(Elohim), and hast crowned him with glory and honour.

پیشتر به این آیه کلیدی اشاره شد. از آنجا که در این آیه حضرت داود در سخن گفتن با یهوه، الوهیم را مخلوق او دانسته است، باعث یک تناقض می شده است. لذا غالب مترجمین کتاب مقدس، الوهیم را در این آیه به فرشتگان ترجمه کرده اند!

جمع بندی تا اینجا

نگارنده از مجموع بحثهای فوق نتیجه می گیرد که الوهیم، در کتاب مقدس به معنی موجودات فرا انسانی است. موجوداتی مخلوق خداوند، بالاتر از انسان و مجری فرامین الهی، که برخی امور به آنها سپرده شده بوده است. چیزی شبیه به ملائکه و ضمیر متکلم مع الغیر در قرآن که به نیروهای موازی در آفرینش اطلاق شده اند.

ضمنا دقت شود که هر جا صحبت از خلق است، الوهیم، چیزی را از چیز دیگری خلق می کند،(در سفر پیدایش، کل خلق آسمانها و زمین از آب شروع می شود، و خالق خود آب ها مشخص نشده است) در حالیکه خدای اسلام(الله) همه چیز را (از هیچ) خلق کرده است. توجه به خلق عیسی به روایت قرآن نیز موید این موضوع است.(قرآن 3:49)

عیسی بن الوهیم

اکنون با توجه به دو اشتباه بنیادین فوق در ترجمه های کتاب مقدس، به بررسی ادعای عیسی مسیح، مبنی بر اینکه خود را فرزند الوهیم دانسته است، می پردازیم:

عیسی خود را فرزند الوهیم می داند، نه یهوه (پدر، خدا نیست)

اولا در هیچ فرازی از اناجیل عیسی مسیح خود را فرزند "یهوه" ندانسته است، هیچگاه "پدر" را یهوه ندانسته است، بلکه همواره تاکید کرده است که تنها یهوه را باید پرستید. این مسیحیان و کلیمیان هستند که به واسطه شباهتهایی گمان کرده اند، که "پدر" همان "یهوه" است. در حالیکه هیچ آیه ای موید این موضوع وجود ندارد. البته عیسی مسیح، بارها به طور مستقیم و غیر مستقیم اذعان می کند که فرزند الوهیم است. و این موضوع با توضیحاتی که داده شد، با اعتقادات اسلامی که در قرآن گفته شده است، ما روح خود را برای بارور کردن مریم(ع) فرستادیم، تشابه دارد. (قرآن 19:17 و 21:91 و 12:66) و هیچ موضوع کفر آمیزی نیست.

در هیچ فرازی از اناجیل، عیسی، یهوه خوانده نشده است. (پسر ،خدا نیست)

همچنین در هیچ فرازی از اناجیل، عیسی مسیح خود را یهوه ندانسته است. باز این مسیحیان هستند که چون عیسی کارهای خارق العاده ای می کرد، او را خدا انگاشتند و با تعبیر کلمه "خداوند" یا "Lord" از او یاد کردند! چنین تعبیراتی به هیچ وجه در متن اناجیل موجود وجود ندارد!

استدلال خود عیسی مسیح، مبنی بر اینکه ادعای فرزند الوهیم بودن کفر نیست!

نکته ای بسیار جالب و مهم، که تعجب نگارنده را بر می انگیزد، که چرا تاکنون توجه لازم به آن نشده است، استدلالات خود عیسی مسیح مبنی بر این است که ادعای فرزند الوهیم بودن،(یا در جایی دیگر بخشش گناهان) کفر نیست!

در این قسمت به یکی از این استدلالات می پردازیم:

در یوحنا 10:32 چنین آمده است:

32 عیسی بدیشان جواب داد: «ازجانب پدر خود بسیار کارهای نیک به شما نمودم. به‌سبب کدام ‌یک از آنها مرا سنگسار می‌کنید؟»
33 یهودیان در جواب گفتند: «به‌سبب عمل نیک، تو را سنگسار نمی کنیم، بلکه به ‌سبب کفر، زیرا تو انسان هستی و خود را خدا(الوهیم) می‌خوانی.»
34 عیسی در جواب ایشان گفت: «آیا در تورات شما نوشته نشده است که من گفتم شما خدایان(الوهیم) هستید؟
35 پس اگر آنانی را که کلام خدا بدیشان نازل شد(انبیاء)، خدایان(الوهیم) خواند و ممکن نیست که کتاب محو گردد،
36 آیا کسی را که پدر تقدیس کرده، به جهان فرستاد، بدو می‌گویید کفر می‌گویی، از آن سبب که گفتم پسر خدا(الوهیم) هستم؟

در این آیات، عیسی مسیح، دقیقا به مزمور 82:6 که در بالا آورده شد، اشاره کرده و استدلال کرده است که، اگر در کتاب مقدس نوشته شده است که انبیا، الوهیم هستند، پس ادعای الوهیم بودن و فرزند الوهیم بودن عیسی نیز کفر نیست.

در این زمینه خوب است توجه داشت که قرآن هم تاکید می کند، هیچ کدام از پدر، پسر و روح القدس، خدا نیستند و هر کس چنین بگوید کافر است! (آنها که گفتند خدا، سومی سه تاست، کافر شدند. 5:73)

جنبش نام مقدس در یک قرن اخیر

از اوایل قرن بیستم با کشف دست نوشته های جدید، و یاد آوری نام یهوه، جنبشی به نام Sacred Name Movement در مسیحیت ایجاد شد، که نتیجه آن ترجمه های جدید تحت عنوان Sacred Names Bibles (کتب مقدس حاوی نام مقدس) بود، ترجمه هایی مانند RNKJV (Restored Names King James Version) و The Scriptures 98 که نام یهوه را به متن باز گرداندند.

اکنون هر روزه، فرق مسیحی جدیدی تحت عناوین مختلف در حال شکل گیری است، فرقی چون شاهدان یهوه و خانه یهوه، که می توان گفت کاملا موحدند، تنها یهوه را می پرستند و عیسی مسیح را خلق اول و مخلوق یهوه می دانند. اکنون هر روز تعداد پیروان این حرکت زیاد می شود، تا جایی که به خانواده پاپ نیز سرایت کرده است و برخی از اقوام پاپ به این فرق گراییده اند!

در ترجمه های قدیم، الوهیم به خدا(در عربی "الله"، درانگلیسی "God"و در یونانی "Theos")، ترجمه می شد، اما اکنون در ترجمه های جدید همان کلمه "الوهیم" در متن قرار می گیرد.

در ترجمه های قدیم، یهوه به خداوند(در عربی "رب"،در انگلیسی "Lord" و در یونانی "Kurios")، ترجمه یا جایگزین می شد، اما اکنون همان کلمه "یهوه" در متن قرار می گیرد.

در واقع در این حرکت جدید، اشکال اولی که نگارنده به آن اشاره کرد،(حذف نام یهوه و جایگزینی آن با ادونای) شناسایی شده است، ولی متاسفانه هنوز اشکال دوم، یعنی خدا دانستن الوهیم به درستی، شناسایی نشده است. و در ترجمه های جدید هنوز فرقی بین "اله" و "الوهیم" قائل نیستند و هر دو را "الوهیم" ترجمه می کنند.

به هر صورت امیدواریم که با گذشت زمان این موضوع نیز روشن و حل شود.

اما جالب این جاست که همین حرکت مختصر به سمت نام "یهوه" نیز به شدت مورد اعتراض کلیسا قرار گرفته است،(چون عملا بنیان بسیاری از ادعاهای کلیسا را نشانه گرفته است) تا جایی که پاپ بندیکت شانزدهم چند ماه پیش، شخصا طی بخشنامه ای از کلیه کلیساهای کاتولیک خواسته است، که به هیچ وجه نام "یهوه" در ادعیه و اذکار داخل کلیساها خوانده نشود و به جای آن از نام معادل Lord استفاده کنند:

Vatican Says No 'Yahweh' In Songs, Prayers At Catholic Masses

این موضوع به خوبی نشان می دهد که نام مقدس "یهوه" تا چه حد، پایه های کلیساهای دروغین را به لرزه انداخته است.

سخن را به واپسین کلام عیسی مسیح، پیش از عروج ختم می کنم:

لوقا 13:35 و به شما می گویم که مرا دیگر نخواهید دید تا وقتی آید که گویید، "مبارک است او که به نام یهوه می آید."

همچنین ببینید

الوهیم

یهوه، خدای الوهیم: تفاوت میان نسخه‌ها